Rekultywacja terenów górniczych – w jaki sposób się ją realizuje?

Tereny górnicze mają niepowtarzalny charakter miejsca, z właściwą dla siebie historią. Każda ingerencja w środowisko naturalne niesie za sobą wiele złego, dlatego tak istotne jest przeprowadzanie rekultywacji obszarów górniczych.

Rekultywacja pozwala przywrócić właściwy, niemal pierwotny, stan terenów eksploatowanych, jak i zadbać o ochronę poszczególnych elementów środowiska naturalnego. W efekcie możliwe jest przywrócenie terenów górniczych, nawet tych najbardziej zdegradowanych, do pełnienia nowych funkcji i zadań.

Za każdym razem wykorzystywanie surowców naturalnych pozostawia trwały ślad w środowisku – zarówno negatywne, jak i pozytywne. Nie można jednak temu zapobiec, ponieważ surowce od zawsze były wydobywane, a sam proces pogłębiał się równolegle z powstawaniem nowych narzędzi i metod. Niestety, wiele lat temu nie poświęcano rekultywacji zbyt wiele uwagi, przez co błędy są widoczne po dziś dzień. Proces wydobywczy można jednak odwrócić. Na czym zatem polega rekultywacja terenów górniczych?

Co to jest rekultywacja?

W dużym skrócie rekultywacją nazywamy działania, które mają na celu przywrócenie środowisku jego pierwotny stan, spowodowany zniszczeniami jakie niosą za sobą m.in. przemysł, zwłaszcza gałąź górnicza. Głównym założeniem rekultywacji jest przywrócenie glebie wartości użytkowej.

Do czego służy rekultywacja terenów górniczych?

Sama rekultywacja wyrobisk górniczych to ogromne przedsięwzięcie, związane z dużymi nakładami technicznymi, jak i finansowymi. Warto pamiętać, że w procesowi nieustannie towarzyszą regularne eksploatacje wyrobisk.

Do rekultywacji terenów górniczych dochodzi już na etapie działalności górniczej, przez co niekorzystny wpływ przemysłu jest od razu naprawiany. W późniejszym czasie możliwe jest nowe zagospodarowanie tego terenu – tworzenie terenów rolnych, wodnych lub leśnych.

Rekultywacja terenów górniczych – na czym polega?

Przeprowadzanie rekultywacji jest regulowane przez prawo geologiczne i górnicze. Dzięki temu wiemy, że grunty leśne i rolne podlegają ochronie, a wszystkie niekorzystnie wyeksploatowane tereny podlegają rekultywacji. Ta sama ustawa reguluje również proces, w jaki sposób działania powinny być przeprowadzone. Rekultywacja zgodnie z przepisami musi obejmować trzy fazy: rekultywacje przygotowawczą, rekultywację techniczną oraz rekultywację biologiczną.

W pierwszej fazie konieczne jest przygotowanie dokumentacji technicznej oraz kosztorysu, zapoznanie nieużytku. Ostatnim krokiem jest opracowanie zagospodarowania oraz kierunku rekultywacji.

Rekultywacja techniczna – czy można ją pominąć?

Druga faza rekultywacji, określana jako techniczna, dotyczy przede wszystkim terenów po eksploatacji odkrywkowej, a także składowania odpadków. W tym procesie konieczna będzie odbudowa dróg dojazdowych, a następnie właściwie ukształtowanie rzeźby terenu, który został uszkodzony na skutek prac górniczych. Najczęściej rozwiązuje się to za pomocą transportu ziemi. Jest to niezbędny etap, podczas którego regulowane są strome urwiska zboczy i skarp, przez co teren ma zapewnioną lepszą statyczność. Prace nie mogą pominąć regulacji stosunków wodnych, związanych z budową ścieków, kanałów oraz zbiorników wodnych. Druga faza kończy się częściowym bądź całkowitym odkwaszeniem gleby, a tam gdzie jest to niezbędne – izoluje się toksyczne bądź jałowe miejsca. Zabezpieczanie jałowych gruntów odbywa się poprzez pokrycie ziemi warstwą materiału użyźniającego, a następnie na tym podłoży sadzi rośliny. Grubość materiały zależy przede wszystkim od planu zagospodarowania terenu wykonanego w pierwszej fazie.

Co obejmuje trzeba faza – rekultywacja biologiczna

Ostatnia faza rekultywacji ma na celu przywrócenie gleby do stanu użytecznego. Podczas jej trwania obudowuje się biologicznie zbocza zwałów i skarpy wyrobisk, dzięki czemu ogranicza się powstawanie erozji. W trzeciej fazie ponownie wraca się do regulacji stosunków wodnych, poprzez budowę niezbędnych urządzeń melioracyjnych i zapobieganie przed zanieczyszczeniem wód. Gleby natomiast odtwarza się metodami agrotechnicznymi – uprawy mechaniczne gruntu, nawożenie mineralne, wprowadzenie w glebę mieszanek próchniczych (motylkowych i traw).

Jak realizować rekultywacje obszarów górniczych?

Ze względu na wymagania jakie stawiają przepisy prawa geologicznego i górniczego, samodzielna rekultywacja obszarów górniczych jest trudna. Oczywiście w większości przypadków wykonują ją górnicy, którzy przemieszczają się z eksploatacją dalej. Istotne jest jednak, aby w każdym momencie działać zgodnie z założeniami trzech faz. Do realizacji projektu rekultywacji, a następie jego realizacji, warto zatrudnić zewnętrzną firmę, która nie tylko dopilnuje wszystkich formalności, ale także skutecznie przywróci glebę do użytku.